Istnieją trzy podstawowe poziomy związku
wykonywania z zapisem nutowym. Pierwszy z nich to granie bez przygotowania,
kiedy muzyk wykonuje utwór z nut,
widząc ten zapis po raz pierwszy. Sposób ten
jest zazwyczaj określany jako gra a vista.
Drugi poziom wiąże się z okresem kilkakrotnego
wykonywania na podstawie partytury. Celem takich działań jest uzyskanie coraz
lepszego efektu wykonawczego związanego z dokładnością wobec zapisu, granie a
vista nie prowadzi zazwyczaj do w pełni zadowalającego wyniku. Ten typ
wykonania określa się jako powtarzanie lub ćwiczenie.
Wreszcie w wyniku ćwiczenia osiąga
się mniej więcej „wygładzone” wykonanie. Taki poziom wykonania określić już
można jako biegłe. Należy jednak podkreślić, że niektórzy muzycy potrafią
dobrze grać wiele utworów bez długotrwałego ćwiczenia. Prawidłowe granie a
vista i oczywiście umiejętność ćwiczenia jest samo w sobie formą biegłości.
Prawie zawsze gdy czytamy jakiś tekst
literacki, jest to czytanie a vista. Dopóki nie próbujemy zapamiętać go, lub z
jakiś powodów przeanalizować, czytamy go tylko raz. Wydawać by się mogło, że
dla naszych celów jest to wystarczające. Wielu muzyków natomiast uważa czytanie
nut i płynne granie a vista za bardzo
trudne. Pewnym wytłumaczeniem tej różnicy może być fakt, że płynne czytanie literatury
jest w naszej kulturze czymś absolutnie niezbędnym, ale nie odnosi się to do
czytania zapisu muzycznego. W związku z tym podejmuje się wiele wysiłków, aby
nauczyć dzieci w miarę płynnie czytać zapis muzyczny. Nie wymaga się od dzieci,
aby dobrze grały a vista. Dostatecznie dużym sukcesem muzycznym jest w ich
przypadku prawidłowe wykonywanie po kilkakrotnym przećwiczeniu. W ten sposób
znacznie mniej rygorystycznie naucza się gry a vista, a także zaczyna się tą
naukę później, niż czytanie tekstu literackiego bez przygotowania. Istnieją
także inne przyczyny.
Zanim dzieci zaczynają uczyć się czytać, umieją już płynnie
posługiwać się językiem. Takich osiągnięć w muzyce zwykle nie mają. Większość
dzieci uczy się nowej umiejętności muzycznej np. gry na instrumencie,
równocześnie ze zdobywaniem umiejętności czytania nut. Takie podwójne zadanie
jest czasami ponad siły dziecka, dlatego też niektóre z nich starają się
ułatwić sobie zadanie przez jak najszybsze zapamiętywanie nowego utworu.
Wykonanie nie zależy wtedy od sprawnego czytania nut. W rezultacie muzycy,
którzy przeszli przez wszystkie etapy kształcenia muzycznego, nie zawsze mają
za sobą dostatecznie intensywny trening w czytaniu zapisu nutowego.
W przypadku tekstu literackiego
najczęściej wystarczy taki poziom umiejętności, aby w pełni rozumieć to, co się
czyta. Czytanie odbywa się zazwyczaj po cichu, a nawet jeśli czyta się głośno,
zwraca się uwagę co najwyżej w poprawność słów i właściwą ich kolejność w
zdaniach. W muzyce sytuacja jest inna.
Czytanie notacji wymaga złożonego
układu reakcji, gdzie w małym stopniu można sobie pozwolić na odchylenia w
zakresie czasu trwania czy jakości. „Jedynym porównywalnym z wykonywaniem muzyki zadaniem
językowym jest recytacja. Recytowanie a vista określanego fragmentu literatury
pięknej wymagałoby zastosowania odpowiedniej modulacji głosu, odpowiedniej
ekspresji i koordynacji czasowej. Zadaniu takiemu potrafi sprostać tylko
doświadczony aktor.”[1]
Wielu muzyków stawia sobie pytanie, na
czym polega dobra gra a vista.
Zagadnienie to można rozpatrzeć w dwóch aspektach:
– po pierwsze, czym charakteryzuje się muzyk,
który robi to dobrze,
– i po drugie, co powinien zrobić ten, kto ma
trudności w tym zakresie, aby ich się pozbyć.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz