Pierwszą formą zewnętrznego
zachowania w czasie czytania są ruchy oczu, obejmujące kolejne porcje materiału
tak, aby znalazły się one w centralnej części pola widzenia. Tylko wtedy
uzyskuje się taką ostrość, aby ująć wzrokiem szczegóły bodźca. Przy patrzeniu
na kartkę z odległości, pole ostrego widzenia na stronie tekstu jest kołem o
średnicy około 2,5cm. Mechanizm ruchu gałek ocznych dostarcza czytającemu serii
krótkich „zdjęć migawkowych”, określanych jako fiksacje takich właśnie kół.
Przy płynnym czytaniu czas trwania pojedynczych fiksacji wynosi jedną czwartą
sekundy. Oko szybkimi przesunięciami przechodzi od jednej fiksacji do
następnej. „Istnieją dowody wskazujące na
to, że informacje wzrokowe docierają do nas jedynie podczas fiksacji(…)”[1] a nie podczas
szybkich przesunięć od jednej do drugiej fiksacji.
Duże zainteresowanie może budzić pytanie
o to, jak czytający określa kolejność i lokalizację fiksacji. Najprostsza
hipoteza sugeruje, że ruchy gałek ocznych są zależne od pewnych podstawowych
informacji wejściowych. Fiksacje mogą zachodzić w regularnej kolejności od
strony lewej do prawej, każda z nich przesuwa się o stałą odległość w prawo w
stosunku do poprzedniej, a więc cały tekst zostaje objęty określoną ich
sekwencją. Rzadko jednak da się zaobserwować tak czystą regularność, zarówno
przy czytaniu tekstu, jak i notacji muzycznej.
Zamiast tego pojawiają się przemieszczenia zarówno powrotów do poprzednich
miejsc. „ Ruchy gałek ocznych podczas
czytania nut nie były tak dokładnie badane, jak podczas czytania tekstu. Mimo
to dane, które istnieją w tym zakresie, zgadzają się z wnioskami dotyczącymi
ruchów oczu przy czytaniu tekstu.”[2]
Sekwencja fiksacji jest określana przez
naturę muzyki. Muzyka fortepianowa jest zapisywana na dwóch pięcioliniach.
Podczas jednej fiksacji niemożliwe jest więc widzenie wszystkich nut, które
mają być zagrane razem podczas jednej fiksacji. Najpierw należy skoncentrować
się na jednej pięciolinii, a potem na drugiej. Można wyobrazić sobie, że
najlepszą strategią będzie wertykalne przesuwanie się z linii górnej na dolną i
z powrotem, przy równoczesnym podążaniu w prawo.
Rys.1. Jest to wertykalna sekwencja fiksacji przy czytaniu. Taki ruch odbywa się , gdy muzyka ma charakter homofoniczny i konstrukcję akordową.
Jednakże, kiedy muzyka ma formę
kontrapunktyczną, sekwencje fiksacji układają się w ciągi horyzontalne wzdłuż pojedynczej linii, potem dopiero
następuje powrót do linii dolnej i znów przesuwanie horyzontalne.
Rys. 2. Jest to horyzontalna
sekwencja fiksacji, przy czytaniu partytury fortepianowej.
Rys.3. Jest to prezentacja
przejścia akordowego;
Rys.4. jest to prezentacja
przejścia przez układ kontrapunktyczny.
Ogólna strategia polega na identyfikowaniu podczas kolejnych fiksacji
znaczących, strukturalnych jednostek. W muzyce o fakturze homofonicznej
jednostkami tymi są akordy, wtedy konieczne jest więc przeglądanie obydwu
pięciolinii w kolejnych fiksacjach. W muzyce kontrapunktycznej znaczącymi
jednostkami są fragmenty melodyczne, które układają się horyzontalnie wzdłuż
poszczególnych pięciolinii.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz