Psychofizyczny proces grania z nut

                W trakcie gry a vista zachodzi u wykonawcy złożony proces psychofizyczny, na który składają się: wzrokowe spostrzeganie zapisu nutowego, powiązanie informacji w nim zawartych z informacjami zgromadzonymi wcześniej w pamięci, które wiążą się z danymi spostrzeżeniami, powstanie odpowiednich wyobrażeń słuchowych, realizacja na instrumencie wyników wszystkich zachodzących procesów. Gra a vista wymaga równoczesnego spostrzegania informacji zawartych w danym tekście nutowym, korzystania ze zdobytych wcześniej doświadczeń, wiedzy muzycznej grającego i natychmiastowego przetwarzania sumy tych informacji w trakcie realizacji danego tekstu na instrumencie. Przy prawidłowo prowadzonej nauce gry a vista, grający poznaje i zapamiętuje szereg nawyków i umiejętności, należą do nich m. in. :

·         Wieloplanowość spostrzegania- która polega na równoczesnym rejestrowaniu w psychice w „ polifoniczny” sposób cech ogólnych i szczegółów tekstu muzycznego, co rozwija umiejętność równoczesnej analizy i syntezy.

·         Samodzielność myślenia muzycznego.

·         Stałe pogotowie słuchu wewnętrznego- zgodne z zasadą „ oko –ucho– palce”.

·         Stałe pogotowie pamięci muzycznej- przy prawidłowej grze a vista następuje stała konieczność błyskawicznego zapamiętywania małych fragmentów tekstu przy równoczesnym spostrzeganiu kolejnych fragmentów.

·         Sprawność kojarzenia zapisu nutowego z jego brzmieniem.

·         Połączenie między wewnętrznymi wyobrażeniami słuchowymi a odczuciami ruchowymi.

·         Ekonomia ruchów manualnych, przy grze a visa- konieczność koncentracji wzroku na zapisie nutowym zmusza grającego do wykonywania mniejszych ruchów rąk.

·         Przestrzenne wyczucie klawiatury.

Wszystkie te cechy w połączeniu z rozwijaniem wiedzy muzycznej umożliwiają coraz większą swobodę i naturalny kontakt emocjonalny w obcowaniu z dziełem muzycznym.

    Gra a vista jest soczewką, w której skupiają się predyspozycje psychiczne, wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne pianisty, a proces zdobywania sprawności w czytaniu nut jest równocześnie procesem rozwijania ogólnej sprawności funkcjonowania naszego mózgu. Granie z nut jest procesem psychofizycznym, w którym następuje szereg działań o charakterze kompleksowym. Specyficzną jego cechą jest równoczesność odbierania wrażeń wzrokowych i przetwarzania w mózgu informacji w nich zawartych z realizacją na instrumencie wyników przetwarzania wrażeń  odebranych uprzednio.

   Całość tego procesu można podzielić na trzy fazy:

·         Spostrzeganie – jest to faza percepcji obrazu zapisu graficznego danego fragmentu tekstu nutowego;

·         Wyobrażenia – jest to faza powstawania wyobrażeń dźwiękowo-ruchowych, związanych z zamierzoną realizacją spostrzeganego tekstu;

·         Działanie –  jest to faza, kiedy grający podejmuje odpowiednie decyzje i czynności w oparciu o wyniki procesów wyżej wymienionych.

  

Podstawowym warunkiem płynnej gry z nut jest równoczesność działań wymienionych w fazie trzeciej z zachowaniem w pamięci powiązań z treściami poprzednimi i ze spostrzeganiem zapisu kolejnego fragmentu tekstu nutowego, oraz z początkiem powstawania kolejnych wyobrażeń dźwiękowych i ruchowych.

Poniższy schemat graficzny  ilustruje to równoczesne i ciągłe powstawanie i nakładanie się w świadomości wykonawcy różnych planów wyobrażeń dźwiękowych i skojarzeń dźwiękowo- ruchowych.

   

      Każde wykonanie utworu jest pewnym indywidualnym procesem rozwijającym się w czasie i jednoznacznie w nim umiejscowionym. Pełna percepcja postaci brzmieniowej utworu zawiera w sobie dwa ważne elementy:

- utrzymanie w świadomości grającego w pewnej aktualności tego, co w danym dziele muzycznym już przeszło, czy właśnie przechodzi,

- przewidywanie dalszego przebiegu utworu.

     „Granie z nut, a zwłaszcza w wypadku gry a vista, bez próby dźwiękowego wyobrażenia sobie danego tekstu muzycznego przed jego wykonaniem na instrumencie, uniemożliwia przekaz artystycznego sensu utworu. Takie mechaniczne działanie dokonane z pominięciem wyobraźni dźwiękowej grającego, lub częściowym tylko jej „włączeniem” , nie wzbogaca też sumy doświadczeń i umiejętności artystycznych wykonawcy, a pogłębia jedynie przyzwyczajenie do przyswajania sobie i odtwarzania poszczególnych treści utworu w sposób mechaniczny.”[1]

---

[1] J. Adamowski: „Gra a vista  na fortepianie”. Wrocław 1979, s. 30.