Najlepszy sposób nauczenia się szybkiego czytania nut a vista oraz sprawnej realizacji zapisu na instrumencie to - czytać i grać ile się da. Pogląd ten cieszy się popularnością wśród wielu muzyków, szczególnie wśród tej grupy, która osiągnęła sukcesy w czytaniu nut dzięki praktyce. "Dobre granie a vista to rzecz do nabycia, wymagająca jednak nie tylko talentu, ale także ćwiczenia i doświadczenia" (H. Neuhaus " Sztuka pianistyczna" PWM Kraków 1970).
Praktyka jest najważniejszym warunkiem, aby wykształcić jakikolwiek nawyk. Jednak liczenie tylko na wynikający z praktyki "samorozwój" doprowadza do tego, że większość muzyków nie potrafi, mimo wielu lat kształcenia, opanować tej bardzo ważnej umiejętności w pracy zawodowej.
Nauczyciel kształtujący i rozwijający u początkującego pianisty złożony nawyk gry a vista, powinien brać pod uwagę bardzo wiele problemów, niezwiązanych z zajęciami z zakresu instrumentu, a leżącymi w kompetencji nauczycieli kształcenia słuchu czy zasad muzyki.
Powinien również stosować się do najważniejszych zasad przy nauce czytania nut i gry a vista tj.:
- " nuta powinna być dla ucznia przede wszystkim symbolem dźwięku, nie zaś symbolem odnośnego klawisza;
- należy dążyć do tego, aby uczeń jak najwcześniej zaczął ogarniać wzrokiem całe grupy nut, podobnie jak ogarnia on całe wyrazy, a nawet zadania, gdy czyta książkę; (...)
-należy rozwijać w uczniu umiejętność czytania nut w linii poziomej i pionowej (akordy);
- ucznia należy przyzwyczajać do takiego czytania tekstu nutowego, przy którym wyprzedza wzrokiem wykonanie przynajmniej o pół taktu." (W. Chmielowska:" Z zagadnień nauczania gry na fortepianie." za L. Barenbojm: "Fortepiannaja pedagogika." Moskwa 1937).
Gdy pianista dostaje nieznany utwór muzyczny może go poznać dwoma różnymi sposobami. Pierwszy z nich można określić uczeniem się, drugi natomiast grą a vista.
Uczenie się jest rozkładem na czynniki i polega na wolnym przegrywaniu utworu,dopuszcza zatrzymywanie się, aby zapoznać się z zapisem i powtarzanie trudniejszych technicznie miejsc. Gra a vista to wykonanie w tempie, które pozwala określić charakter utworu, ale niepoprzedzone fragmentarycznym przegrywaniu utworu na instrumencie. Podczas takiego wykonania frazowanie powinno być wyraźne a interpretacja zrozumiała. Przy czytaniu a vista pianista powinien odbierać tekst nie "odrębnymi sylabami", ale większymi lub mniejszymi jednostkami tzn. motywami, frazami, zdaniami. Kompleksowe czytanie nut jest dla pianistów trudniejszym zadaniem, niż dla skrzypków, czy wiolonczelistów. Faktura fortepianowa jest wielowarstwowa, więc wymaga więcej szacowania na wielu płaszczyznach jednocześnie. Uwzględnić należy również uwagi zamieszczone prez kompozytora, które określają charakter danej muzyki.
Pierwszy sposób zapoznania się z utworem nie jest wielką trudnością dla wykształconego muzyka. Każdy pianista orientuje się w notacji muzycznej. Wolne tempo i możliwość zatrzymywania się pozwala pianiście na koncentrowanie się na różnych elementach zapisu nutowego i na powtarzanie złożonych fragmentów. W grze a vista wszystkie spostrzegane informacje i wykonywane czynności od razu muszą być ze sobą powiązane. Gra a vista wymaga przede wszystkim natężonej umiejętności syntezy, zaś przy uczeniu się dominuje element analityczny.
Muzyk dobrze czytający umie przede wszystkim, przewidywać dalszy rozwój w zapisie, realizując a vista dany tekst. Niestety pianiści uczący się w szkołach średnich i wyższych, nie zawsze władają językiem muzyki fortepianowej swobodnie. Spowodowane jest to tym, iż doświadczenie, które kształtuje się i utrwala w świadomości jest zbierane w większości przypadków bez obmyślanego planu. W rezultacie powstaje wiele braków w zasobie posiadanych środków, które zazwyczaj są przyswajane nietrwale, a pojęcie o nich jest w większości przypadków mętne. Takie problemy ograniczają możliwości przewidywania, co z kolei źle wpływa na szybkość i jakość czytania. Im wcześniej głowa ucznia wypełni się wieloma podstawowymi formułami i ich wariantami muzyki fortepianowej, tym szybciej uczeń będzie pokonywał napotkane trudności przy czytaniu nut.
Ważnym elementem czytania a vista jest przyspieszona percepcja zapisu nutowego. Przykładowo, dość często zdarza się, że szybkość wykonania dźwięków w biegniku jest tak duża, iż nie ma możliwości zauważania i uświadomienia sobie wszystkich jego nut.
Szybkość gry nawet w umiarkowanym tempie nie pozwala na przyjrzenie się wszystkim zapisanym dźwiękom. W takich przypadkach należy czytać tekst muzyczny w sposób relatywny i zintegrowany. Czytanie relatywne opiera się na wzrokowym wyczuciu odległości i pomiędzy znakami graficznymi w zapisie nutowym.
Zasadniczymi elementami czytani integralnego jest trwała znajomość formuł dźwiękowych, zarówno horyzontalnych ( gamy, pasaże), jak i wertykalnych ( interwały, akordy). Jeden rzut oka na poniższych przykład a i b powinien wystarczyć, dobrze czytającemu a vista do stwierdzenia, że biegnik w drugiej połowie taktu, jest zbyt skomplikowany, a by móc go wygrać w tempie:
W wyniku błyskawicznej decyzji grającego powinno nastąpić uproszczenie biegnika i zagranie go w wersji b.:
"Przygotowanie absolwenta zapewniające zdobywanie zasobu umiejętności związanych z grą a vista powinno być procesem stałym, systematycznym i konsekwentnym, zapoczątkowanym nauką notacji i trwającym w różnych formach nauczania pod kierunkiem pedagoga oraz samodzielnie, przez cały okres nauki w szkole I i II stopnia i w czasie studiów wyższych." ( T. Rosłoń-Esztenyi: " Umiejętność gry a vista w dydaktyce i praktyce artystyczno-zawodowej."Zeszyt naukowy nr 34, AM im. F. Chopina, Warszawa 1995.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz